“Nếu cậu muốn có một người bạn” trích từ Hoàng tử bé của Antoine de Saint-Exupéry, là câu chuyện cảm động về tình bạn giữa hoàng tử bé và con cáo, mang đến bài học quý giá về sự gắn bó và trách nhiệm. Soạn bài nếu cậu muốn có một người bạn dưới đây trả lời chi tiết các câu hỏi SGK Ngữ văn 6, giúp học sinh hiểu rõ nội dung, ý nghĩa và nghệ thuật của đoạn trích.
Hướng dẫn soạn bài nếu cậu muốn có một người bạn
I. Trước khi đọc
Câu 1 (trang 21 SGK Ngữ văn 6 Tập 1):
- Cảm xúc của em khi nghĩ về một người bạn thân: Yêu quý, thân thiết, ấm áp, tin tưởng.
- Điều khiến em và bạn trở thành đôi bạn thân: Có chung sở thích, luôn hỗ trợ nhau trong học tập và cuộc sống, chia sẻ niềm vui, nỗi buồn.
Câu 2 (trang 21 SGK Ngữ văn 6 Tập 1):
- Em và bạn quen nhau khi cùng học lớp 1, ngồi chung bàn và cùng chơi những trò chơi yêu thích.
- Hoặc em gặp bạn trong câu lạc bộ sách của trường, cùng say mê một cuốn truyện phiêu lưu.
- Hoặc bạn đã giúp em đẩy xe về nhà khi xe bị thủng lốp trên đường, từ đó trở thành bạn thân.
II. Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc
- Theo dõi: Những lời đối thoại giữa hoàng tử bé và cáo.
- “Xin chào” – “Xin chào.”
- “Mình ở đây… dưới cây táo.”
- “Bạn là ai? … Bạn dễ thương quá!” – “Mình là cáo.”
- “Lại đây chơi với mình đi … Mình buồn quá…” – “Mình không thể chơi với bạn được… Mình chưa được cảm hóa.”
- Theo dõi: Chú ý từ “cảm hóa” mỗi khi nó xuất hiện.
- Cảm hóa: Dùng tình cảm chân thành để khiến một người cảm phục, thay đổi theo hướng tích cực, trở nên gần gũi và gắn bó.
- Theo dõi: Cảm nhận khác nhau của cáo về tiếng những bước chân và về cánh đồng lúa mì.
- Cảm nhận của cáo:
- Tiếng bước chân của người khác khiến cáo sợ hãi, trốn vào hang. Những bước chân của hoàng tử bé như “tiếng nhạc,” gọi cáo ra khỏi hang.
- Cánh đồng lúa mì trước đây vô nghĩa, không gợi lên cảm xúc. Nhưng nhờ mái tóc vàng óng của hoàng tử bé, lúa mì trở thành ký ức đẹp, khiến cáo yêu tiếng gió thổi qua đồng lúa.
- Theo dõi: Cáo đã chỉ cho hoàng tử bé cách “cảm hóa” mình như thế nào?
- Cách “cảm hóa”:
- Phải thật kiên nhẫn.
- Ban đầu, ngồi cách xa trên cỏ, lặng lẽ quan sát nhau mà không nói gì. Lời nói dễ gây hiểu lầm.
- Mỗi ngày, tiến gần hơn một chút để xây dựng sự thân thiết.
- Theo dõi: Điều gì khiến những bông hồng trên Trái Đất và bông hồng của hoàng tử bé khác hẳn nhau?
- Những bông hồng trên Trái Đất không được ai cảm hóa, cũng không cảm hóa ai, nên chúng chỉ là những bông hoa bình thường. Bông hồng của hoàng tử bé đặc biệt vì được cậu dành thời gian chăm sóc và yêu thương.
- Theo dõi: Hoàng tử bé đã nhắc lại lời nói nào của cáo?
- Hoàng tử bé lặp lại:
- “Người ta chỉ thấy rõ với trái tim. Điều cốt lõi vô hình trong mắt trần.”
- “Chính thời gian mà bạn bỏ ra cho bông hồng của bạn đã khiến bông hồng của bạn trở nên quan trọng đến thế.”
- “Bạn có trách nhiệm mãi mãi với những gì bạn đã cảm hóa. Bạn có trách nhiệm với bông hồng của bạn…”
III. Sau khi đọc
Nội dung chính
Đoạn trích chương XXI của Hoàng tử bé kể về cuộc gặp gỡ định mệnh giữa hoàng tử bé và con cáo trên Trái Đất. Qua những lời đối thoại sâu sắc, cả hai trao nhau món quà quý giá: tình bạn và bài học về trách nhiệm. Tác phẩm giúp người đọc nhận ra giá trị của sự gắn bó, tình yêu thương và ý thức trách nhiệm với những gì mình trân trọng.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc
Câu 1 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 Tập 1):
- Lai lịch của hoàng tử bé và bối cảnh cuộc gặp gỡ:
- Hoàng tử bé: Đến từ một hành tinh xa xôi, đang buồn bã vì nghĩ bông hồng của mình không độc nhất, cảm thấy thất vọng khi đặt chân đến Trái Đất.
- Cáo: Sống cô đơn, luôn bị con người săn đuổi, mang nỗi sợ hãi và lòng nghi ngờ.
- Bối cảnh: Cả hai đều cô đơn, khao khát sự kết nối, dẫn đến cuộc gặp gỡ đầy ý nghĩa.
Câu 2 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 Tập 1):
- Từ “cảm hóa” xuất hiện 15 lần trong đoạn trích.
- Ý nghĩa qua lời giải thích của cáo:
- “Cảm hóa” là xây dựng sự gần gũi, kết nối tình cảm thông qua sự kiên nhẫn, dành thời gian tìm hiểu nhau.
- Ban đầu, hoàng tử bé và cáo chỉ là người xa lạ, không cần đến nhau. Sau khi cảm hóa, họ trở thành “duy nhất” với nhau, cần nhau và gắn bó sâu sắc.
- Ý nghĩa trong văn cảnh: “Cảm hóa” là quá trình kết bạn, tạo nên mối quan hệ thân thiết, khiến cả hai quan tâm, yêu thương và trân trọng nhau.
Câu 3 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 Tập 1):
- Lý do cáo mong muốn kết bạn với hoàng tử bé:
- Hoàng tử bé đối xử với cáo bằng sự lịch sự, thân thiện, khác với những người trên Trái Đất thường xem cáo là loài gian xảo, đáng sợ.
- Cái nhìn của hoàng tử bé hồn nhiên, trong sáng, không định kiến, đầy thiện cảm: “Bạn là ai? Bạn dễ thương quá!” Điều này khiến cáo cảm thấy an toàn và muốn gắn bó.
Câu 4 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 Tập 1):
- Cuộc sống của cáo trước khi kết bạn: Buồn chán, đơn độc, đầy sợ hãi. Cáo chỉ biết săn gà, bị con người săn đuổi, thấy mọi thứ đều giống nhau: “Mọi con gà đều giống nhau, mỗi con người đều giống nhau.” Cánh đồng lúa mì nhạt nhẽo, tiếng bước chân con người khiến cáo trốn chạy.
- Sau khi kết bạn với hoàng tử bé: Cuộc sống của cáo trở nên rực rỡ. Tiếng bước chân của hoàng tử bé như “tiếng nhạc” gọi cáo ra khỏi hang. Cánh đồng lúa mì vàng óng gợi nhớ đến mái tóc của cậu, mang lại niềm vui và sự ấm áp.
- Ý nghĩa của tình bạn: Tình bạn làm cho cuộc sống trở nên ý nghĩa, tươi đẹp, giúp con người thoát khỏi sự đơn điệu và cô đơn.
Câu 5 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 Tập 1):
- Cảm xúc của cáo khi chia tay hoàng tử bé:
- Cáo buồn bã, nói “Mình sẽ khóc mất.”
- Tuy nhiên, cáo không hối tiếc vì tình bạn với hoàng tử bé đã thay đổi cuộc đời nó. Từ đó cáo không còn cô đơn, sợ hãi, mà trở nên rực rỡ, ấm áp. Cánh đồng lúa mì vàng óng gợi nhớ đến hoàng tử bé, khiến cáo yêu thích tiếng gió thổi qua.
- Ý nghĩa: Tình bạn mang lại niềm vui, hạnh phúc, làm cho cuộc sống phong phú và đáng sống.
Câu 6 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 Tập 1):
- Hoàng tử bé nhắc lại những lời của cáo:
- “Người ta chỉ thấy rõ với trái tim. Điều cốt lõi vô hình trong mắt trần.”
- “Chính thời gian mà bạn bỏ ra cho bông hồng của bạn đã khiến bông hồng của bạn trở nên quan trọng đến thế.”
- “Bạn có trách nhiệm mãi mãi với những gì bạn đã cảm hóa. Bạn có trách nhiệm với bông hồng của bạn…”
- Ý nghĩa triết lý: Những lời này sử dụng ẩn dụ, nhấn mạnh rằng con người cần nhìn cuộc sống bằng trái tim, với tình yêu và sự thấu hiểu, để nhận ra giá trị thực sự của những điều quý giá. Đây là bí mật của tình yêu và sự kết nối giữa con người với nhau và với thế giới.
Câu 7 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 Tập 1):
- Bài học về tình bạn từ cáo:
- Cách kết bạn: Cần kiên nhẫn, thân thiện, dành thời gian để hiểu và “cảm hóa” nhau.
- Ý nghĩa của tình bạn: Mang lại niềm vui, hạnh phúc, làm cho cuộc sống trở nên phong phú, ý nghĩa.
- Trách nhiệm với bạn bè: Biết quan tâm, lắng nghe, chia sẻ, bảo vệ và trân trọng mối quan hệ bằng trái tim.
Câu 8 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 Tập 1):
- Cáo là nhân vật truyện đồng thoại vì: Cáo có hành động, lời nói, cảm xúc và suy nghĩ giống con người, đồng thời vẫn giữ những đặc điểm của loài cáo (sống trong hang, săn gà, sợ con người). Sự nhân cách hóa này giúp truyền tải bài học về tình bạn một cách sống động và gần gũi.
IV. Viết kết nối với đọc
Bài tập (trang 26 SGK Ngữ văn 6 Tập 1): Tưởng tượng và viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) miêu tả cảm xúc của nhân vật cáo sau khi từ biệt hoàng tử bé.
Bài làm
Khi hoàng tử bé rời đi, lòng cáo trĩu nặng nỗi buồn, đôi mắt long lanh như muốn khóc. Nhưng sâu trong tim, cáo không cảm thấy cô đơn, bởi tình bạn với cậu đã làm thay đổi cả thế giới của nó. Những cánh đồng lúa mì vàng óng giờ đây gợi nhớ mái tóc rực rỡ của hoàng tử bé, khiến lòng cáo ấm áp. Tiếng gió lùa qua đồng lúa như hát lên khúc nhạc của tình bạn, mang lại niềm vui mới. Cáo biết rằng, dù xa cách, hoàng tử bé mãi là người bạn đặc biệt, làm cho cuộc đời nó trở nên ý nghĩa và tươi sáng.
V. Tổng kết
Thông qua soạn bài nếu cậu muốn có một người bạn ta có thể tổng kết được:
- Ý nghĩa tác phẩm: Đề cao giá trị của tình bạn, trách nhiệm với những gì mình yêu thương, và cách nhìn cuộc sống bằng trái tim.
- Nghệ thuật: Ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh, sử dụng nhân cách hóa và ẩn dụ để truyền tải triết lý sâu sắc, gần gũi.
Xem thêm
Soạn bài Thánh Gióng ngắn nhất
Soạn văn bài học đường đời đầu tiên (Tô Hoài)
