Bài thơ “Bức tranh của em gái tôi” là một tác phẩm văn học đáng yêu trong chương trình Ngữ văn lớp 6 Cánh Diều. Thông qua bài thơ, tác giả Tạ Hữu Thiện đã khéo léo khắc họa tình cảm gia đình và vẻ đẹp trong sáng của tuổi thơ.
Phantichvanhoc.com sẽ giúp các em học sinh phân tích toàn diện bài thơ, nắm vững nội dung và nghệ thuật để soạn văn Bức tranh của em gái tôi đạt điểm cao.
Soạn văn Bức tranh của em gái tôi (ngắn nhất)
Để soạn văn Bức tranh của em gái tôi một cách ngắn gọn nhưng đầy đủ, các em cần nắm vững những ý chính sau:
- Tác giả: Tạ Hữu Thiện (1941-2022) – nhà thơ, nhà báo nổi tiếng với nhiều tác phẩm viết cho thiếu nhi.
- Thể loại: Thơ tự do với 5 khổ thơ, mỗi khổ có số dòng không đều nhau.
- Nội dung chính: Miêu tả bức tranh do em gái tác giả vẽ và tình cảm gia đình ấm áp.
- Ý nghĩa: Ca ngợi tình cảm gia đình, thế giới tâm hồn trong sáng của trẻ thơ và niềm tin vào tương lai tươi đẹp.
Khi soạn bài ngắn gọn, các em cần tập trung vào những từ ngữ, hình ảnh đặc sắc trong bài thơ như: “vầng trăng”, “cây xanh”, “ngôi nhà”, “đàn chim”, và đặc biệt là hình ảnh “cánh cò bay lả” – biểu tượng cho sự bình yên, hạnh phúc.
(Cánh diều) Soạn văn Bức tranh của em gái tôi
Soạn văn Bức tranh của em gái tôi theo sách Cánh diều yêu cầu phân tích sâu hơn về các phương diện sau:
1. Thông tin tác giả và tác phẩm
Tạ Hữu Thiện sinh năm 1941 tại Hà Nội, là nhà thơ, nhà báo có nhiều đóng góp cho văn học thiếu nhi Việt Nam. Ông từng công tác tại báo Thiếu niên Tiền phong và Nhi đồng. Thơ của ông mang đậm tính nhân văn, gần gũi với đời sống và tâm hồn trẻ thơ.
“Bức tranh của em gái tôi” được sáng tác năm 1971, in trong tập thơ “Chim và cá” (1973). Bài thơ thuộc thể loại thơ tự do với cấu trúc 5 khổ thơ không đều nhau.
2. Phân tích nội dung bài thơ
- Khổ 1: Giới thiệu bức tranh do em gái vẽ với những hình ảnh đơn sơ, giản dị: vầng trăng, cây xanh, ngôi nhà, đàn chim.
- Khổ 2: Miêu tả chi tiết về khung cảnh thanh bình trong bức tranh với hình ảnh trung tâm là “cánh cò bay lả” – biểu tượng của quê hương yên bình.
- Khổ 3: Thể hiện tình cảm gia đình qua hình ảnh “ngôi nhà” và các thành viên trong gia đình.
- Khổ 4: Khắc họa niềm vui, sự hồn nhiên của em gái khi vẽ tranh.
- Khổ 5: Thể hiện niềm tin vào tương lai tươi sáng qua hình ảnh “mặt trời” và “đôi cánh chim”.
Thông qua bức tranh đơn sơ của em gái, tác giả đã khéo léo thể hiện tình cảm gia đình ấm áp, thế giới tâm hồn trong sáng của trẻ thơ và niềm tin vào cuộc sống tươi đẹp phía trước.
3. Nghệ thuật đặc sắc
- Ngôn ngữ: Giản dị, trong sáng, gần gũi với đời sống và tâm hồn trẻ thơ.
- Hình ảnh: Sử dụng những hình ảnh quen thuộc (vầng trăng, cây xanh, ngôi nhà, cánh cò) nhưng mang nhiều tầng ý nghĩa biểu tượng.
- Biện pháp tu từ: Sử dụng phép nhân hóa (“vầng trăng tròn vành vạnh”), so sánh (“cây xanh như chiếc ô”), điệp từ và điệp cấu trúc.
- Giọng điệu: Nhẹ nhàng, trìu mến, đầy yêu thương.
Tóm tắt Bức tranh của em gái tôi
Bài thơ “Bức tranh của em gái tôi” của Tạ Hữu Thiện miêu tả một bức tranh do em gái tác giả vẽ với những hình ảnh đơn sơ, giản dị nhưng đầy ý nghĩa: vầng trăng tròn, cây xanh như chiếc ô, ngôi nhà nhỏ, đàn chim bay và đặc biệt là hình ảnh cánh cò bay lả – biểu tượng của làng quê Việt Nam.
Qua bức tranh, tác giả thể hiện tình cảm gia đình ấm áp với hình ảnh ngôi nhà có đủ các thành viên: bố, mẹ, anh và em. Niềm vui, sự hồn nhiên của em gái khi vẽ tranh cũng được khắc họa sinh động. Kết thúc bài thơ là niềm tin vào tương lai tươi sáng qua hình ảnh mặt trời và đôi cánh chim.
Với ngôn ngữ giản dị, trong sáng và những hình ảnh quen thuộc, gần gũi, bài thơ đã thành công trong việc khắc họa thế giới tâm hồn trong trẻo của tuổi thơ và tình cảm gia đình thiêng liêng, ấm áp.
Trả lời các câu hỏi trong SGK
Câu 1: Bức tranh của em gái tác giả có những hình ảnh gì?
Bức tranh của em gái tác giả có những hình ảnh đơn sơ, giản dị nhưng đầy ý nghĩa:
- Vầng trăng tròn vành vạnh: Biểu tượng cho vẻ đẹp hoàn hảo, tròn đầy của cuộc sống.
- Cây xanh như chiếc ô: Hình ảnh gần gũi, thể hiện sự bảo vệ, che chở.
- Ngôi nhà: Biểu tượng cho tổ ấm gia đình, nơi đoàn tụ của các thành viên.
- Đàn chim bay: Thể hiện sự tự do, khát vọng bay cao, bay xa.
- Cánh cò bay lả: Hình ảnh đặc trưng của làng quê Việt Nam, biểu tượng cho sự bình yên, hạnh phúc.
Đặc biệt, bức tranh không có mặt trời nhưng có “đôi cánh chim bay về phía mặt trời” – thể hiện niềm tin vào tương lai tươi sáng, đầy hy vọng.
Câu 2: Qua bức tranh, em hiểu gì về tình cảm gia đình của em gái tác giả?
Qua bức tranh, có thể thấy em gái tác giả có tình cảm gia đình rất sâu đậm, gắn bó:
- Hình ảnh “ngôi nhà” trong bức tranh là biểu tượng cho tổ ấm gia đình, nơi đoàn tụ, sum họp của các thành viên.
- Các thành viên trong gia đình được em gái tác giả vẽ đầy đủ: “bố, mẹ, anh và em” – thể hiện một gia đình hạnh phúc, trọn vẹn.
- Cách em vẽ bức tranh với niềm vui, sự hồn nhiên (em “cười tủm tỉm” và lòng bàn tay “dính đầy màu”) cho thấy em có một tuổi thơ hạnh phúc, được yêu thương, chăm sóc.
Tình cảm gia đình trong bức tranh của em gái tác giả là tình cảm thiêng liêng, ấm áp, gắn bó – nơi mỗi thành viên đều có vị trí, vai trò riêng và cùng tạo nên một tổ ấm hạnh phúc, trọn vẹn.
Câu 3: Hình ảnh đôi cánh chim bay về phía mặt trời có ý nghĩa gì?
Hình ảnh “đôi cánh chim bay về phía mặt trời” trong bài thơ mang nhiều ý nghĩa sâu sắc:
- Biểu tượng cho khát vọng, ước mơ: Đôi cánh chim bay lên, vươn tới thể hiện khát vọng vươn cao, vươn xa của tuổi thơ.
- Thể hiện niềm tin vào tương lai: Mặt trời là biểu tượng của ánh sáng, sự sống, tương lai tươi sáng. Đôi cánh chim bay về phía mặt trời chính là niềm tin vào một tương lai tốt đẹp phía trước.
- Sự lạc quan, hy vọng: Dù bức tranh không có mặt trời, nhưng đôi cánh chim vẫn bay về phía mặt trời – thể hiện tinh thần lạc quan, hướng tới điều tốt đẹp ngay cả khi chưa nhìn thấy nó.
Hình ảnh này còn thể hiện quan niệm nghệ thuật của tác giả: nghệ thuật không chỉ phản ánh hiện thực mà còn hướng tới tương lai, nuôi dưỡng ước mơ và khát vọng.
Câu 4: Nhận xét về cách miêu tả bức tranh của tác giả.
Tác giả Tạ Hữu Thiện đã miêu tả bức tranh của em gái một cách đặc sắc với những điểm nổi bật sau:
- Miêu tả từ góc nhìn yêu thương, trìu mến: Tác giả nhìn bức tranh của em gái bằng ánh mắt yêu thương, trân trọng, thể hiện qua giọng điệu nhẹ nhàng, trìu mến xuyên suốt bài thơ.
- Kết hợp miêu tả và biểu cảm: Tác giả không chỉ miêu tả những gì có trong bức tranh mà còn bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ của mình về bức tranh và người vẽ.
- Sử dụng ngôn ngữ giản dị, trong sáng: Ngôn ngữ trong bài thơ đơn giản, gần gũi với đời sống và tâm hồn trẻ thơ, tạo cảm giác chân thực, tự nhiên.
- Sử dụng biện pháp tu từ đặc sắc: Tác giả sử dụng phép nhân hóa (“vầng trăng tròn vành vạnh”), so sánh (“cây xanh như chiếc ô”), điệp từ và điệp cấu trúc (“Có vầng trăng… Có cây xanh… Có ngôi nhà… Có đàn chim…”) để tạo nhịp điệu cho bài thơ.
- Kết cấu mạch lạc, hợp lý: Bài thơ có kết cấu mạch lạc, hợp lý, từ việc giới thiệu bức tranh, miêu tả chi tiết các hình ảnh trong tranh đến việc thể hiện tình cảm gia đình và niềm tin vào tương lai.
Cách miêu tả bức tranh của tác giả không chỉ giúp người đọc hình dung rõ nét về bức tranh mà còn cảm nhận được thế giới tâm hồn trong sáng của trẻ thơ và tình cảm gia đình ấm áp, thiêng liêng.
Có thể tham khảo thêm:
Kết bài
Khi soạn văn Bức tranh của em gái tôi, các em cần chú ý phân tích sâu các hình ảnh trong bài thơ, đặc biệt là hình ảnh “cánh cò bay lả” và “đôi cánh chim bay về phía mặt trời” – những hình ảnh mang nhiều ý nghĩa biểu tượng. Đồng thời, các em cũng cần làm rõ tình cảm gia đình và thế giới tâm hồn của trẻ thơ được thể hiện qua bức tranh.
