Truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng của nhà văn O. Henry là một tác phẩm giàu ý nghĩa nhân văn, thường xuất hiện trong chương trình Ngữ văn lớp 6.
Phantichvanhoc.com sẽ hướng dẫn các em học sinh cách soạn bài Chiếc lá cuối cùng đầy đủ, ngắn gọn và những câu hỏi liên hệ từ tác phẩm, giúp các em nắm vững nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn này.
Soạn bài Chiếc lá cuối cùng đầy đủ
Tác giả O. Henry và tác phẩm
- Henry (1862-1910), tên thật là William Sydney Porter, là nhà văn người Mỹ nổi tiếng với những truyện ngắn giàu tính nhân văn và thường có những cái kết bất ngờ. Chiếc lá cuối cùng (nguyên tác: The Last Leaf) được sáng tác năm 1907, là một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông.
Đặc điểm sáng tác của O. Henry:
- Truyện ngắn thường có cốt truyện bất ngờ, gây ấn tượng mạnh
- Lối viết giàu tính nhân văn, ca ngợi những giá trị tốt đẹp của con người
- Ngôn ngữ trong sáng, giản dị nhưng chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc
- Thường lấy bối cảnh đời thường để phản ánh những vấn đề xã hội
Tóm tắt truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng
Câu chuyện xoay quanh hai cô gái trẻ Johnsy và Sue, là họa sĩ, sống cùng nhau tại khu Greenwich Village ở New York. Khi Johnsy mắc bệnh viêm phổi nặng, cô trở nên tuyệt vọng và tin rằng mình sẽ chết khi chiếc lá cuối cùng trên cây thường xuân ngoài cửa sổ rụng xuống.
Ông Behrman, một họa sĩ già sống tầng dưới, dù luôn mơ về kiệt tác của đời mình nhưng chưa bao giờ thực hiện được. Trong đêm mưa gió, ông đã vẽ một chiếc lá thường xuân thật giống thật trên bức tường. Chiếc lá vẽ này đã giúp Johnsy lấy lại niềm tin và ý chí sống. Tuy nhiên, chính ông Behrman lại qua đời vì viêm phổi sau khi hoàn thành “kiệt tác” cuối cùng của mình.
Phân tích nhân vật trong truyện
a. Johnsy
Johnsy là một cô gái trẻ, họa sĩ đến từ Maine, sống cùng với Sue tại Greenwich Village. Khi mắc bệnh viêm phổi, Johnsy trở nên yếu đuối về tinh thần, dễ dàng đầu hàng số phận:
- Tính cách: nhạy cảm, mong manh, dễ bị ảnh hưởng bởi những suy nghĩ tiêu cực
- Sự chuyển biến tâm lý: từ tuyệt vọng đến lấy lại niềm tin vào cuộc sống nhờ chiếc lá cuối cùng
- Ý nghĩa nhân vật: thể hiện sức mạnh của niềm tin và hy vọng trong việc chữa lành cả thể xác lẫn tinh thần
b. Sue
Sue là người bạn, người cùng phòng của Johnsy, một họa sĩ đến từ Maine:
- Tính cách: mạnh mẽ, quan tâm, yêu thương và sẵn sàng làm mọi thứ để cứu bạn mình
- Vai trò: là người chăm sóc, động viên Johnsy, đồng thời là cầu nối giữa Johnsy và Behrman
- Ý nghĩa nhân vật: thể hiện tình bạn chân thành, sự quan tâm và yêu thương giữa con người với nhau
c. Ông Behrman
Ông Behrman là một họa sĩ già sống tầng dưới, khoảng 60 tuổi, với bộ râu như thần Jupiter:
- Tính cách: bề ngoài thô lỗ nhưng bên trong giàu lòng nhân ái, sẵn sàng hy sinh
- Khát vọng: luôn mơ về một kiệt tác mà chưa bao giờ bắt tay vào thực hiện
- Hành động cao cả: vẽ chiếc lá thường xuân trong đêm mưa gió và hy sinh mạng sống của mình
- Ý nghĩa nhân vật: biểu tượng cho sự hy sinh cao cả, tình người ấm áp và nghệ thuật phụng sự cuộc sống
Phân tích các chủ đề và thông điệp của tác phẩm
a. Sức mạnh của niềm tin và hy vọng
Truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng thể hiện rõ sức mạnh của niềm tin và hy vọng trong việc chữa lành cả thể xác lẫn tinh thần. Johnsy đã vượt qua được bệnh tật nhờ niềm tin vào chiếc lá không rụng, điều này cho thấy ý chí quyết định sự sống còn của con người.
b. Tình người và sự hy sinh
Thông qua hành động của ông Behrman, tác phẩm ca ngợi tình người ấm áp và sự hy sinh cao cả. Ông Behrman đã dùng chính sinh mệnh của mình để tạo ra “kiệt tác” cứu sống Johnsy, thể hiện giá trị cao đẹp của tình người.
c. Nghệ thuật và ý nghĩa của sáng tạo
Chiếc lá vẽ của ông Behrman không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là phương tiện cứu sống một mạng người. Điều này gợi mở về ý nghĩa đích thực của nghệ thuật: không chỉ để thỏa mãn khát vọng cá nhân mà còn để phụng sự cuộc sống và con người.
Nghệ thuật truyện ngắn của O. Henry trong tác phẩm
a. Cốt truyện và cái kết bất ngờ
- Henry nổi tiếng với những cái kết bất ngờ, và Chiếc lá cuối cùng không ngoại lệ. Sự thật về chiếc lá vẽ và cái chết của ông Behrman chỉ được tiết lộ ở cuối truyện, tạo nên một cú twist đầy cảm động và ý nghĩa.
b. Ngôn ngữ và biểu tượng
Ngôn ngữ trong truyện giản dị, trong sáng nhưng chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc. Chiếc lá thường xuân trở thành biểu tượng đẹp đẽ của niềm hy vọng, sự sống và nghị lực con người.
c. Xây dựng không gian và thời gian
Không gian truyện được xây dựng chủ yếu trong căn phòng nhỏ của hai cô gái, với cửa sổ nhìn ra bức tường và cây thường xuân – tạo nên một không gian khép kín, ám ảnh. Thời gian truyện diễn ra vào mùa thu – đông, với những cơn mưa lạnh lẽo, càng làm tăng thêm không khí u ám, tương phản với ánh sáng hy vọng từ chiếc lá cuối cùng.
Soạn bài Chiếc lá cuối cùng ngắn gọn
Tóm tắt ngắn gọn
Johnsy và Sue là hai họa sĩ trẻ sống cùng nhau tại Greenwich Village. Khi Johnsy mắc bệnh viêm phổi, cô tin rằng mình sẽ chết khi chiếc lá cuối cùng trên cây thường xuân rụng xuống. Ông Behrman, một họa sĩ già sống tầng dưới, đã vẽ một chiếc lá thật giống trên bức tường trong đêm mưa gió. Chiếc lá này đã giúp Johnsy lấy lại ý chí sống và khỏi bệnh, nhưng ông Behrman lại qua đời vì viêm phổi sau khi hoàn thành “kiệt tác” cuối cùng của đời mình.
Phân tích nhân vật chính
- Johnsy: Cô gái trẻ, yếu đuối tinh thần khi mắc bệnh, nhưng đã lấy lại ý chí sống nhờ chiếc lá cuối cùng
- Sue: Người bạn tận tâm, luôn ở bên chăm sóc và động viên Johnsy
- Ông Behrman: Họa sĩ già với khát vọng tạo ra kiệt tác, đã hy sinh mạng sống để vẽ chiếc lá cứu Johnsy
Chủ đề và thông điệp
- Sức mạnh của niềm tin và hy vọng trong việc chữa lành bệnh tật
- Tình người ấm áp và sự hy sinh cao cả qua hành động của ông Behrman
- Nghệ thuật phụng sự cuộc sống – kiệt tác đích thực của ông Behrman không chỉ là một bức tranh đẹp mà còn cứu sống một mạng người
Nghệ thuật truyện ngắn
- Cốt truyện hấp dẫn với cái kết bất ngờ, cảm động
- Ngôn ngữ giản dị nhưng giàu biểu tượng và ý nghĩa
- Xây dựng không gian, thời gian tạo không khí u ám, làm nổi bật thông điệp về niềm hy vọng
- Chiếc lá – biểu tượng đẹp đẽ của niềm hy vọng và sự sống
Soạn bài chiếc lá cuối cùng theo câu hỏi liên hệ
Câu hỏi về nội dung và ý nghĩa
Vì sao Johnsy lại nghĩ rằng mình sẽ chết khi chiếc lá cuối cùng rụng xuống?
Johnsy đã mất niềm tin vào cuộc sống khi mắc bệnh nặng. Cô tự ám thị rằng số phận của mình gắn liền với những chiếc lá thường xuân, và khi chiếc lá cuối cùng rụng xuống, cô cũng sẽ ra đi. Đây là biểu hiện của trạng thái tâm lý yếu đuối, dễ bị ám ảnh của người bệnh nặng.
Ý nghĩa của việc ông Behrman vẽ chiếc lá cuối cùng là gì?
Hành động vẽ chiếc lá của ông Behrman không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là sự hy sinh cao cả, thể hiện tình yêu thương con người. Chiếc lá vẽ trở thành biểu tượng của niềm hy vọng, sự sống và nghị lực.
Đây chính là “kiệt tác” đích thực của ông – một tác phẩm không chỉ đẹp về mặt nghệ thuật mà còn cứu sống một mạng người.
Tại sao tác phẩm có tên “Chiếc lá cuối cùng”?
Tên truyện “Chiếc lá cuối cùng” vừa mang ý nghĩa đen vừa mang ý nghĩa bóng. Đó là chiếc lá thật sự cuối cùng trên cây đã rụng trong đêm mưa gió, nhưng cũng là chiếc lá giả do ông Behrman vẽ – tác phẩm cuối cùng trong đời ông.
Chiếc lá này đã trở thành biểu tượng của niềm hy vọng, sự sống và tình người ấm áp, đồng thời là sợi dây kết nối số phận của các nhân vật trong truyện.
Câu hỏi liên hệ thực tế
Em học được điều gì từ câu chuyện “Chiếc lá cuối cùng”?
Từ câu chuyện, chúng ta có thể học được nhiều bài học quý giá như: sức mạnh của niềm tin và ý chí trong việc vượt qua khó khăn, bệnh tật; giá trị của tình người và sự hy sinh; ý nghĩa đích thực của nghệ thuật là phụng sự cuộc sống.
Câu chuyện cũng dạy chúng ta rằng đôi khi những hành động nhỏ bé có thể mang lại ý nghĩa to lớn, thay đổi cuộc đời người khác.
Em có nghĩ rằng niềm tin có thể giúp con người vượt qua bệnh tật không? Vì sao?
Niềm tin có vai trò rất quan trọng trong việc giúp con người vượt qua bệnh tật. Khi một người có niềm tin mạnh mẽ, họ sẽ có động lực để chiến đấu với bệnh tật, tuân thủ điều trị và duy trì tinh thần lạc quan.
Nhiều nghiên cứu y học đã chứng minh mối liên hệ giữa trạng thái tinh thần tích cực và khả năng hồi phục của cơ thể. Trường hợp của Johnsy trong truyện là một minh họa rõ ràng: khi cô lấy lại niềm tin vào cuộc sống nhờ chiếc lá không rụng, sức khỏe của cô cũng dần được cải thiện.
Câu hỏi phát triển tư duy phản biện
Nếu Johnsy biết sự thật về chiếc lá và cái chết của ông Behrman ngay từ đầu, em nghĩ điều gì sẽ xảy ra?
Nếu Johnsy biết sự thật ngay từ đầu, có thể cô sẽ cảm thấy tội lỗi và đau buồn vì ông Behrman đã hy sinh vì mình. Tuy nhiên, sự hy sinh cao cả này cũng có thể trở thành động lực mạnh mẽ giúp cô vượt qua bệnh tật, sống tốt hơn để không phụ lòng ông Behrman.
Sự thật có thể làm tăng thêm quyết tâm sống của Johnsy, nhưng cũng có thể gây áp lực tâm lý không tốt cho người bệnh. Đó có lẽ là lý do Sue chỉ tiết lộ sự thật khi Johnsy đã hồi phục.
So sánh giá trị của “kiệt tác” của ông Behrman với khái niệm thành công trong nghệ thuật hiện đại?
Trong câu chuyện, “kiệt tác” của ông Behrman không phải là một tác phẩm được trưng bày trong phòng triển lãm hay có giá trị thương mại cao, mà là một bức vẽ đơn giản đã cứu sống một mạng người. Điều này đối lập với khái niệm thành công trong nghệ thuật hiện đại, vốn thường gắn liền với danh tiếng, giải thưởng và giá trị thương mại.
Tác phẩm của ông Behrman nhắc nhở chúng ta rằng giá trị đích thực của nghệ thuật nằm ở tác động của nó đến cuộc sống con người, khả năng mang lại hy vọng, niềm tin và thay đổi số phận. Đây là một góc nhìn sâu sắc về mục đích của sáng tạo nghệ thuật mà nhiều người trong thời đại hiện nay có thể đã quên đi.
Liệu sự hy sinh của ông Behrman có đáng giá không? Tại sao?
Đây là câu hỏi mở, không có câu trả lời đúng hay sai tuyệt đối. Về mặt kết quả, sự hy sinh của ông Behrman đã cứu sống Johnsy, một người trẻ còn nhiều cơ hội đóng góp cho xã hội. Tuy nhiên, nếu xét về giá trị của mỗi mạng sống con người, liệu có thể nói mạng sống của người này “đáng giá” hơn người kia?
Từ góc độ nhân văn, sự hy sinh tự nguyện vì người khác luôn đáng trân trọng, không phải vì kết quả mà vì chính hành động đó thể hiện phẩm giá cao đẹp của con người. Ông Behrman đã tìm thấy ý nghĩa cuộc đời mình trong việc cứu sống người khác, và đó có lẽ là điều khiến sự hy sinh của ông trở nên đáng giá.
Có thể tham khảo thêm:
Bài viết đã cung cấp hướng dẫn soạn bài Chiếc lá cuối cùng lớp 6 đầy đủ cho học sinh, giúp học sinh hiểu và áp dụng kiến thức hiệu quả. Từ đó, nâng cao khả năng phân tích văn học và hiểu rõ thông điệp nhân văn trong tác phẩm.
