“Mắt sói” là một truyện ngắn giàu tính nhân văn, kể về hành trình cảm hóa của một cậu bé bị tổn thương bởi chiến tranh qua tình bạn chân thành và cảm động. Truyện không chỉ thể hiện tấm lòng nhân hậu mà còn gửi gắm thông điệp sâu sắc về lòng vị tha và sức mạnh của sự thấu hiểu. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng soạn bài Mắt sói theo chương trình Ngữ văn 9 (Kết nối tri thức), với phần tóm tắt, gợi ý trả lời câu hỏi SGK và phân tích nghệ thuật truyện ngắn rõ ràng, dễ hiểu.
Trước khi đọc – Soạn bài Mắt sói
Câu hỏi (trang 5, SGK Ngữ văn 8, Tập 2): Nêu tên một tác phẩm văn học hoặc một bộ phim có nội dung nói về sự đồng cảm, gắn bó giữa con người và thế giới tự nhiên (loài vật, cây cỏ, vũ trụ…). Chia sẻ ngắn gọn cảm nhận của em về tác phẩm văn học hoặc bộ phim đó.
Trả lời:
- Tác phẩm văn học: Ông già và biển cả (Ernest Hemingway), Chú chó Bấc (Jack London).
- Bộ phim: Hachiko: A Dog’s Tale, Life of Pi.
Cảm nhận: Trong Ông già và biển cả, sự gắn bó giữa lão Santiago và biển cả thể hiện qua cuộc chiến với con cá kiếm và lòng tôn kính thiên nhiên. Tác phẩm khiến tôi cảm nhận sâu sắc về mối quan hệ hài hòa giữa con người và tự nhiên, đồng thời trân trọng sự kiên cường và lòng nhân ái của con người khi đối diện với thế giới rộng lớn.
Đọc văn bản – Soạn bài Mắt sói
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc
- Cảm nhận của cậu bé Phi Châu về mắt sói.
Phi Châu thấy mắt sói là một con mắt vàng rực, tròn xoe, với đồng tử đen sâu thẳm, không bao giờ chớp. Nó như một cánh cửa dẫn vào thế giới bí ẩn, chứa đựng cả câu chuyện về cuộc đời và gia đình của Sói Lam.
- Trong con mắt của sói, gia đình sói hiện ra như thế nào?
Gia đình sói hiện lên trong mắt Sói Lam như một quầng sáng đỏ rực, ấm áp, với hình ảnh mẹ sói cuộn mình bảo vệ đàn con, thể hiện tình yêu thương và sự gắn bó sâu sắc.
- Chuyện gì sẽ xảy ra với Ánh Vàng khi nó muốn nhìn thấy con người thật gần?
Nếu Ánh Vàng đến quá gần để nhìn con người, nó sẽ bị thợ săn bắt, rơi vào nguy hiểm và có thể bị tách khỏi gia đình, như những gì đã xảy ra trong câu chuyện.
- Cảnh Sói Lam cứu Ánh Vàng.
Sói Lam lao qua đám lửa bỏng rát, bay qua những khuôn mặt đỏ rực của thợ săn và tấm lưới đang giam Ánh Vàng. Nó dùng răng cắn đứt dây lưới, hét lên “Chạy đi, Ánh Vàng!” và hất hai con chó săn vào lửa để đánh lạc hướng. Dù Ánh Vàng khăng khăng muốn ở lại, Sói Lam thúc giục em chạy thoát. Cả hai tung cú nhảy tuyệt đẹp, nhưng trong tiếng súng nổ, Ánh Vàng trốn thoát, còn Sói Lam bị bắt sau khi bị đánh ngất.
- Nhân vật Sói Lam có tính cách như thế nào?
Sói Lam là một nhân vật dũng cảm, thông minh và giàu tình thương. Nó sẵn sàng mạo hiểm tính mạng để cứu em gái Ánh Vàng, thể hiện lòng hy sinh và tình cảm gia đình sâu sắc.
- Cảm nhận của Sói Lam về con mắt của cậu bé?
Khi nhìn vào mắt Phi Châu, Sói Lam cảm nhận như lạc vào một đường hầm tối tăm, sâu thẳm, giống như hang cáo mà nó từng chui vào. Càng đi sâu, ánh sáng biến mất, chỉ còn bóng tối mịt mù, gợi lên sự cô đơn và gian khó trong cuộc đời cậu bé.
- Tâm trạng của Phi Châu khi đi tìm lạc đà Hàng Xén.
Phi Châu lo lắng, sốt ruột khi lạc mất Hàng Xén. Cậu hỏi han mọi người qua đường và thậm chí trò chuyện với những con lạc đà khác, thể hiện sự gắn bó sâu sắc và nỗi sợ mất đi người bạn thân thiết.
- Suy nghĩ của Phi Châu về các loài động vật.
Phi Châu không xem động vật là kẻ thù. Cậu cho rằng nếu sư tử hay báo săn mồi, đó chỉ là vì chúng đói, phản ánh bản năng tự nhiên. Cậu nhìn động vật với sự đồng cảm, yêu thương và tôn trọng.
- Lời nói và hành động của Phi Châu với Báo.
- Lời nói:
- “Báo này, đừng bò lén như rắn, tôi nghe thấy anh rồi đấy!”
- “Tôi từ Châu Phi Vàng tới, nơi yên tĩnh đến mức tai tôi thính lắm…”
- “Anh là tay săn cừ khôi, Báo ạ. Chạy nhanh, nhìn xa, giống người chăn cừu như tôi.”
- “Báo ơi, chăn cừu với tôi nhé! Anh cần một người bạn, và tôi cũng vậy.”
- Hành động: Phi Châu trò chuyện thân mật, quan sát Báo với sự thấu hiểu, mời Báo cùng chăn cừu, thể hiện mong muốn xây dựng tình bạn chân thành.
- Tình bạn của Phi Châu và Báo khiến em liên tưởng đến câu chuyện tình bạn trong tác phẩm nào khác?
Tình bạn giữa Phi Châu và Báo gợi nhớ đến tình bạn giữa cậu bé Rêmi và chú chó Capi trong Không gia đình (Hector Malot). Cả hai mối quan hệ đều dựa trên sự thấu hiểu, đồng cảm và gắn bó chân thành, vượt qua ranh giới giữa con người và động vật.
Sau khi đọc – Soạn bài Mắt sói
Nội dung chính:
Mắt sói kể về cuộc gặp gỡ đặc biệt giữa cậu bé Phi Châu và Sói Lam tại sở thú. Qua ánh mắt của nhau, họ nhìn thấy câu chuyện cuộc đời của đối phương: Sói Lam kể về gia đình sói ở Bắc Cực và hành trình cứu em gái Ánh Vàng, còn Phi Châu chia sẻ về cuộc sống lang bạt, tình bạn với lạc đà Hàng Xén và Báo. Tác phẩm sử dụng ngôi kể linh hoạt, kết hợp cốt truyện lồng ghép, ca ngợi tình yêu thương động vật và sự đồng cảm giữa con người và tự nhiên.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc
Câu 1. (trang 13, SGK Ngữ văn 8, Tập 2): Tác phẩm Mắt sói có cốt truyện đa tuyến với kiểu truyện lồng truyện, tức là một hoặc nhiều câu chuyện được kể lại trong một câu chuyện khác. Hãy đọc kĩ phần tóm tắt tác phẩm và chỉ ra cốt truyện đa tuyến đó.
Trả lời:
Mắt sói có cốt truyện đa tuyến với kiểu truyện lồng truyện:
- Cốt truyện chính: Cuộc gặp gỡ giữa Phi Châu và Sói Lam tại sở thú, nơi cả hai nhìn vào mắt nhau để khám phá câu chuyện cuộc đời của đối phương.
- Cốt truyện lồng ghép:
- Khi Phi Châu nhìn vào mắt Sói Lam, cậu thấy câu chuyện về gia đình sói ở Bắc Cực, hành trình cứu Ánh Vàng và những khó khăn của Sói Lam.
- Khi Sói Lam nhìn vào mắt Phi Châu, nó thấy hành trình mưu sinh của cậu bé, từ tình bạn với lạc đà Hàng Xén đến cuộc sống chăn cừu và kết thân với Báo.
- Đặc điểm: Truyện sử dụng ngôi kể linh hoạt (ngôi thứ ba và thứ nhất), chuyển đổi điểm nhìn giữa quá khứ, hiện tại, tương lai, tạo sự phong phú và hấp dẫn.
Câu 2. (trang 13, SGK Ngữ văn 8, Tập 2): Cậu bé Phi Châu nhìn vào mắt sói và nhận ra những điều gì? Trong mắt sói, câu chuyện nào đã hiện lên?
Trả lời:
- Phi Châu nhận ra:
- Một con ngươi đen trong mắt sói là hình ảnh mẹ sói cuộn mình bảo vệ đàn con, tượng trưng cho gia đình của Sói Lam.
- Cuộc sống hạnh phúc nhưng lạnh giá của gia đình sói ở Bắc Cực.
- Sự yên bình bị phá vỡ bởi thợ săn, dẫn đến việc Sói Lam bị bắt khi cố cứu em.
- Tình yêu thương sâu sắc của Sói Lam dành cho em gái Ánh Vàng.
- Câu chuyện trong mắt sói: Hành trình Sói Lam dũng cảm cứu Ánh Vàng khỏi lưới thợ săn, bất chấp nguy hiểm, và cái giá phải trả khi bản thân bị bắt.
Câu 3. (trang 13, SGK Ngữ văn 8, Tập 2): Theo dõi phần (2) thuộc Chương 2 và cho biết Sói Lam đã cứu Ánh Vàng như thế nào. Qua hành động đó, em hãy nhận xét về tính cách nhân vật Sói Lam.
Trả lời:
- Sói Lam cứu Ánh Vàng:
- Thấy Ánh Vàng bị mắc lưới trên cao, Sói Lam lao qua đám lửa, vượt qua thợ săn và tấm lưới.
- Nó cắn đứt dây lưới, hét “Chạy đi, Ánh Vàng!” và hất hai con chó săn vào lửa để đánh lạc hướng.
- Dù Ánh Vàng muốn ở lại, Sói Lam thúc giục em chạy thoát. Cả hai nhảy qua đám cháy, nhưng Sói Lam bị đánh ngất và bị bắt, còn Ánh Vàng trốn thoát.
- Tính cách Sói Lam:
Sói Lam là một nhân vật dũng cảm, thông minh và giàu tình thương. Nó bất chấp nguy hiểm để cứu em gái, sẵn sàng hy sinh bản thân để bảo vệ gia đình. Hành động nhanh trí và quyết đoán của nó thể hiện sự mưu lược và lòng yêu thương sâu sắc, khiến người đọc cảm phục.
Câu 4. (trang 13, SGK Ngữ văn 8, Tập 2): Sói Lam nhìn vào mắt Phi Châu và nhận ra những điều gì? Trong mắt cậu bé, kí ức nào đã hiện lên?
Trả lời:
- Sói Lam nhận ra:
- Đôi mắt Phi Châu như một đường hầm tối tăm, sâu thẳm, không ánh sáng, gợi lên sự cô đơn và gian khó trong cuộc đời cậu bé.
- Cảm giác thời gian trôi qua như nhiều năm, cho đến khi giọng nói của Phi Châu dẫn Sói Lam đến những ký ức cụ thể.
- Ký ức trong mắt Phi Châu:
- Phi Châu đến từ Châu Phi, phải rời quê hương vì chiến tranh, được một phụ nữ tốt bụng giúp đỡ để đi theo lão Toa buôn lái.
- Cậu kết bạn với lạc đà Hàng Xén, người bạn trung thành không để cậu bị bỏ lại.
- Sau khi bị bán cho vua Dê, Phi Châu chăn cừu giỏi nhờ tình yêu động vật và trở thành bạn thân của Báo, cùng nhau sống những ngày tháng yên bình.
Câu 5. (trang 13, SGK Ngữ văn 8, Tập 2): Nêu cảm nhận của em về nhân vật Phi Châu. Chỉ ra những chi tiết giúp em có cảm nhận đó.
Trả lời:
Phi Châu là một cậu bé đáng yêu, thông minh, giàu tình yêu thương động vật và sở hữu tinh thần lạc quan đáng quý. Dù mồ côi, phải rời xa quê hương vì chiến tranh và lang bạt khắp nơi, cậu không bao giờ bi quan hay oán trách. Tình yêu động vật giúp cậu dễ dàng kết nối với Sói Lam, trở thành bạn thân của lạc đà Hàng Xén và Báo. Sự thông minh thể hiện qua việc cậu chăn cừu giỏi, được vua Dê giữ lại làm việc lâu dài, điều hiếm ai làm được. Tinh thần lạc quan của Phi Châu được khắc họa qua cách cậu thích nghi với hoàn cảnh, tìm niềm vui trong tình bạn với động vật. Những chi tiết này làm nổi bật hình ảnh một cậu bé mạnh mẽ, giàu lòng nhân ái, là tấm gương để người đọc học hỏi.
Câu 6. (trang 13, SGK Ngữ văn 8, Tập 2): Nhận xét về vai trò của hình ảnh mắt sói, mắt người trong việc tổ chức các sự kiện của cốt truyện.
Trả lời:
Hình ảnh mắt sói và mắt người đóng vai trò như “cánh cửa” dẫn vào câu chuyện cuộc đời của Sói Lam và Phi Châu, là yếu tố then chốt tổ chức cốt truyện đa tuyến. Mắt sói mở ra quá khứ của gia đình sói, với những đau thương và tình yêu thương, trong khi mắt Phi Châu hé lộ hành trình mưu sinh gian khó và tình bạn với động vật. Những ánh mắt này không chỉ kết nối hai nhân vật mà còn tạo cấu trúc truyện lồng truyện, giúp độc giả hiểu sâu hơn về nội tâm và trải nghiệm của họ. Hình ảnh này làm tăng tính sáng tạo, khiến tác phẩm trở nên hấp dẫn và giàu cảm xúc.
Câu 7. (trang 13, SGK Ngữ văn 8, Tập 2): Theo em, qua câu chuyện của Sói Lam và cậu bé Phi Châu, tác giả muốn ca ngợi hay phê phán điều gì? Câu chuyện đã tác động đến suy nghĩ và tình cảm của em như thế nào?
Trả lời:
Tác giả ca ngợi tình yêu thương động vật của Phi Châu, tình cảm gia đình của Sói Lam, và tình bạn trong sáng, không phân biệt loài hay hoàn cảnh giữa Phi Châu và các loài động vật. Đồng thời, tác phẩm phê phán hành động săn bắt động vật, tách chúng khỏi môi trường tự nhiên. Câu chuyện khiến tôi nhận ra rằng động vật cũng có nội tâm phong phú, xứng đáng được yêu thương và tôn trọng. Tôi cảm thấy xúc động trước tình bạn thuần khiết và lòng dũng cảm của các nhân vật, đồng thời được khơi dậy ý thức sống hòa hợp với thiên nhiên và mở lòng kết nối với những người xung quanh.
Viết kết nối với đọc
Bài tập (trang 13, SGK Ngữ văn 8, Tập 2): Viết đoạn văn (khoảng 7-9 câu) kể lại sự kiện “Phi Châu và Báo đã trở thành đôi bạn thân thiết” (bằng lời của nhân vật Báo).
Đoạn văn tham khảo:
Tôi là Báo, và tôi chưa bao giờ nghĩ mình sẽ có một người bạn như Phi Châu. Cậu bé đến từ Châu Phi, nhỏ bé nhưng thông minh và tràn đầy tình yêu với động vật. Khi mới gặp, tôi rình rập cậu, nhưng cậu phát hiện ra ngay và nói: “Báo này, đừng bò lén, tôi nghe thấy anh rồi!” Cậu kể về quê hương yên tĩnh của mình, nơi tai cậu thính đến lạ. Phi Châu mời tôi cùng chăn cừu, khen tôi nhanh nhẹn và tinh mắt, khiến tôi thấy mình được tôn trọng. Dần dần, chúng tôi cùng nhau chăm sóc đàn cừu cho vua Dê, chia sẻ những ngày tháng bình yên. Cậu nói cả hai chúng tôi đều cần một người bạn, và tôi biết, Phi Châu đã trở thành người bạn thân thiết nhất của tôi.
Xem thêm
