Bài soạn Sọ Dừa Ngữ văn 6 Chân trời sáng tạo giúp học sinh nắm nhanh cốt truyện, ý nghĩa truyện cổ tích, trả lời đầy đủ câu hỏi SGK, hiểu bài học về giá trị tâm hồn, ước mơ công bằng và sự trừng trị kẻ ác. Khám phá các bài đọc hay để học tốt hơn!
Chuẩn bị đọc – Soạn bài Sọ Dừa
Câu 1 (trang 39 SGK Ngữ văn lớp 6): Đã bao giờ em đánh giá người khác chỉ qua hình thức bên ngoài? Cách đánh giá như vậy có chính xác không?
- Có lần em đánh giá một bạn qua vẻ ngoài, như thấy bạn mặc quần áo giản dị, không hợp mốt, nên nghĩ bạn ấy không biết chăm chút bản thân hoặc gia đình khó khăn.
- Cách đánh giá này không chính xác, vì vẻ ngoài chỉ là một phần nhỏ. Một người có thể giản dị nhưng thông minh, tốt bụng, hoặc có tài năng đặc biệt. Ví dụ, nhiều người nổi tiếng chọn lối sống đơn giản nhưng vẫn thành công rực rỡ.
Câu 2 (trang 39 SGK Ngữ văn lớp 6): Nhan đề văn bản gợi cho em liên tưởng gì?
- Nhan đề “Sọ Dừa” lạ lùng, gợi hình ảnh một cái sọ dừa khô khốc, hoặc một nhân vật kỳ lạ, khác thường. Nó khiến em nghĩ đến một câu chuyện cổ tích đầy phép màu, nơi nhân vật có vẻ ngoài xấu xí nhưng ẩn chứa phẩm chất tốt đẹp.
Trải nghiệm cùng văn bản – Soạn bài Sọ Dừa
Suy luận – Soạn bài Sọ Dừa
Câu 1 (trang 39 SGK Ngữ văn lớp 6): Những chi tiết trong phần mở đầu giúp em biết được gì về nhân vật Sọ Dừa?
- Phần mở đầu kể về sự ra đời kỳ diệu: mẹ Sọ Dừa, một người phụ nữ hiếm muộn, vào rừng hái củi, khát nước, uống từ sọ dừa bên cây lớn, rồi mang thai. Bà sinh ra một đứa bé không tay chân, tròn như quả dừa, nhưng biết nói, xin mẹ nuôi và không bỏ rơi mình.
- Những chi tiết này nhấn mạnh sự khác thường, mang yếu tố kỳ ảo, cho thấy Sọ Dừa là nhân vật đặc biệt, có số phận bất hạnh nhưng tiềm ẩn phẩm chất phi thường, như nhiều nhân vật trong truyện cổ tích.
Dự đoán – Soạn bài Sọ Dừa
Câu 2 (trang 39 SGK Ngữ văn lớp 6): Theo em, Sọ Dừa tìm được lễ vật hay không?
- Sọ Dừa sẽ tìm được lễ vật, vì anh là nhân vật lương thiện, chăm chỉ trong truyện cổ tích. Những người hiền lành, chịu thiệt thòi thường được giúp đỡ bởi phép màu hoặc người tốt.
- Điều này phản ánh ước mơ dân gian về công bằng: “Ở hiền gặp lành, ở ác gặp ác”. Ví dụ, Sọ Dừa có thể được thần tiên hoặc động vật giúp sắm lễ vật để cưới cô út.
Suy ngẫm và phản hồi – Soạn bài Sọ Dừa
Câu 1 (trang 42 SGK Ngữ văn lớp 6): Truyện cổ tích thường kể về nhân vật bất hạnh, dũng sĩ, thông minh. Theo em, Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật nào?
- Sọ Dừa là nhân vật bất hạnh, mang hình dạng dị dạng, xấu xí, không tay chân, sinh ra trong hoàn cảnh khó khăn. Tuy nhiên, anh cũng có nét thông minh và tài năng, thể hiện qua các hành động sau này, nhưng đặc điểm nổi bật nhất vẫn là sự bất hạnh ban đầu.
Câu 2 (trang 42 SGK Ngữ văn lớp 6): Sắp xếp lại các sự việc theo đúng trình tự xảy ra trong truyện:
a. Bà mẹ đi hái củi, uống nước trong sọ dừa rồi có mang, sinh ra Sọ Dừa dị hình dị dạng.
b. Sọ Dừa chăm lo học hành, đỗ trạng và đi sứ.
c. Sọ Dừa đi sứ về, hết sức vui mừng khi gặp lại vợ trên đảo.
d. Ở nhà phú ông, Sọ Dừa gặp được cô út và kết hôn với cô, trút bỏ lốt xấu xí.
đ. Hai người chị hại em, đẩy vợ Sọ Dừa xuống biển.
e. Nhờ làm theo lời dặn của chồng, người vợ thoát nạn và sống trên đảo hoang.
g. Hai người chị xấu hổ bỏ đi biệt xứ.
h. Sọ Dừa xin đi chăn bò ở nhà phú ông để phụ giúp mẹ già.
Đáp án: Trình tự đúng: a – h – d – b – đ – e – c – g.
Câu 3 (trang 42 SGK Ngữ văn lớp 6): Phẩm chất của nhân vật trong truyện cổ tích thường được bộc lộ qua chuỗi hành động. Điều này được thể hiện như thế nào qua nhân vật Sọ Dừa?
- Phẩm chất tài giỏi, thông minh, và chu đáo của Sọ Dừa được thể hiện qua chuỗi hành động:
- Chăn bò giỏi: Dù không tay chân, anh chăn bò xuất sắc, bò con nào cũng no căng, bất kể nắng mưa, chứng tỏ sự chăm chỉ và khéo léo.
- Thổi sáo hay: Tiếng sáo réo rắt của anh thu hút cô út, cho thấy tài năng nghệ thuật và tâm hồn tinh tế.
- Thuyết phục mẹ hỏi cưới: Anh chủ động nhờ mẹ hỏi cưới cô út, đồng thời sắm đủ lễ vật khó (chĩnh vàng cốm, lụa đào, lợn béo, rượu tăm), thể hiện sự quyết tâm và tài xoay xở.
- Học hành đỗ trạng: Sọ Dừa miệt mài học, đỗ trạng nguyên, chứng minh trí tuệ vượt trội, vượt qua định kiến về ngoại hình.
- Dự đoán và chu đáo: Trước khi đi sứ, anh đưa vợ đá lửa, dao, hai quả trứng, dặn mang theo để phòng nguy hiểm, giúp vợ thoát nạn sau này.
- Những hành động này cho thấy Sọ Dừa không chỉ thông minh, tài năng mà còn có lòng hiếu thảo, tình yêu thương sâu sắc, và khả năng vượt qua nghịch cảnh.
Câu 4 (trang 42 SGK Ngữ văn lớp 6): Hãy chỉ ra các yếu tố kỳ ảo trong truyện Sọ Dừa. Theo em, các yếu tố này có vai trò gì?
- Yếu tố kỳ ảo:
- Sự ra đời kỳ lạ: Mẹ Sọ Dừa uống nước từ sọ dừa bên cây lớn, mang thai, sinh ra đứa bé không tay chân, tròn như quả dừa, biết nói ngay khi sinh.
- Chăn bò siêu phàm: Dù không tay chân, Sọ Dừa chăn bò giỏi, bò luôn no khỏe, vượt khả năng con người bình thường.
- Biến hóa: Sọ Dừa biến thành chàng trai khôi ngô khi thổi sáo, sau đó trở lại hình dạng cũ, tạo bất ngờ cho cô út và người đọc.
- Thoát nạn kỳ diệu: Vợ Sọ Dừa bị đẩy xuống biển, dùng dao đâm chết cá lớn, chui ra từ bụng cá, và sống sót trên đảo hoang nhờ hai quả trứng.
- Vai trò:
- Tôn vinh phẩm chất: Yếu tố kỳ ảo làm nổi bật bản chất tốt đẹp của Sọ Dừa, ẩn sau vẻ ngoài xấu xí, giúp anh vượt qua định kiến và đạt hạnh phúc.
- Thể hiện ước mơ dân gian: Phản ánh khát vọng công bằng, người hiền lành (Sọ Dừa, vợ anh) được cứu giúp, kẻ ác (hai chị) bị trừng trị. Ví dụ, sự ra đời kỳ diệu của Sọ Dừa là phần thưởng cho lòng tốt của mẹ anh.
- Tăng sức hấp dẫn: Các chi tiết kỳ ảo như biến hóa, thoát nạn tạo sự bất ngờ, kích thích trí tưởng tượng, làm truyện sinh động, lôi cuốn người đọc.
Câu 5 (trang 42 SGK Ngữ văn lớp 6): Xác định đề tài của truyện.
- Đề tài: Đề cao giá trị tâm hồn bên trong con người, nhấn mạnh rằng phẩm chất tinh thần, tài năng, và lòng tốt mới là thước đo giá trị thực sự, chứ không phải vẻ ngoài.
Câu 6 (trang 42 SGK Ngữ văn lớp 6): Cho biết chủ đề của truyện.
- Chủ đề: Truyện thể hiện ước mơ của nhân dân về công bằng xã hội, nơi người tài đức, dù bất hạnh, được hạnh phúc và tôn vinh, còn kẻ ác, tham lam bị trừng trị. Sọ Dừa từ người dị dạng trở thành trạng nguyên, lấy vợ hiền, trong khi hai chị độc ác phải xấu hổ rời đi. Chủ đề còn nhấn mạnh khát vọng đổi đời, vượt qua định kiến, và giá trị của lòng tốt, sự chăm chỉ trong cuộc sống.
Câu 7 (trang 42 SGK Ngữ văn lớp 6): Qua truyện Sọ Dừa, em học gì về cách nhìn nhận, đánh giá con người?
- Truyện dạy rằng không nên đánh giá con người qua vẻ ngoài, vì nó có thể che giấu phẩm chất thật. Sọ Dừa dù xấu xí, dị dạng, nhưng thông minh, tài giỏi, và tốt bụng, cuối cùng đạt được hạnh phúc. Ngược lại, hai chị xinh đẹp nhưng độc ác, bị trừng phạt. Bài học này nhắc nhở em cần nhìn vào tâm hồn, hành động, và giá trị tinh thần của người khác, như lòng tốt, sự chăm chỉ, hay tài năng, để đánh giá một cách công bằng và chính xác.
Xem thêm
